روزنامه اعتماد در گزارشی به قلم سارا معصومی از مذاکرات آلماتی رمزگشایی کرد که این گزارش را در ادامه می خوانید:
برنامه جامع اقدام مشترک از اواسط مردادماه در گیرو‌دار بررسی در مجلس شورای اسلامی است. حضور در صحن علنی، نشست‌های غیرعلنی و کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی تبدیل به برنامه‌ای مرتب برای اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان شده است. امروز (یکشنبه) دومین باری خواهد بود که سید عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با حضور در کمیسیون ویژه بررسی برجام به سوال‌های اعضای کمیسیون و ابهام‌های مطرح شده در خصوص برنامه جامع اقدام مشترک پاسخ خواهد داد. در جریان نخستین جلسه این کمیسیون که دوشنبه گذشته (نهم شهریورماه) برگزار شد مجموعه‌ای از سوال‌های حقوقی در خصوص برجام مطرح شد که عراقچی به پاره‌ای از آنها پاسخ داده و ارایه مابقی پاسخ‌ها از سوی نماینده دولت در این کمیسیون به امروز موکول شد. در بخش نخست جلسه روز دوشنبه عراقچی به ارایه تاریخچه‌ای از روند مذاکرات در دولت‌های نهم، دهم و یازدهم پرداخت. در یک هفته گذشته سخنان عراقچی و جلیلی در کمیسیون ویژه برجام در روزهای دوشنبه و سه شنبه در خصوص وضعیت پرونده هسته‌ای ایران زمانی که از دولت دهم به دولت یازدهم تحویل داده شد در فضای رسانه‌ای سر و صداهای بسیاری به راه انداخته است. آخرین مذاکره در دولت دهم میان ایران و ١+۵ در آلماتی قزاقستان بود که تاریخ آن به فروردین ١٣٩٢ بازمی‌گردد. نخستین مذاکره میان ایران و ١+۵ در دولت یازدهم هم در شهریور ماه ١٣٩٢ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک بود. از آلماتی تا ژنو چه مسیر تصمیم‌گیری در داخل و چه روند تعاملی در غرب طی شد که منجر به حصول برنامه اقدام مشترک در آذر ماه ١٣٩٢ در ژنو شد؟
در آلماتی چه گذشت؟
مذاکرات ایران و ١+۵ در واپسین ماههای حضور دولت دهم در قدرت برخلاف سال‌های ابتدایی این دولت با طعم خوشبینی رسانه‌ای و تحلیلی در خصوص به نتیجه رسیدن مذاکرات همراه بود. خوشبینی که در فروردین ماه سال ٩٢ با پایان بی‌نتیجه دور دوم مذاکرات در قزاقستان موسوم به آلماتی ٢ جای خود را به انتظار برای روی کار آمدن دولت جدید و پیگیری پرونده هسته‌ای با راه و رسمی نو داد. تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در دولت دهم در دو سال گذشته از عمر دولت یازدهم ناگفته‌هایی از نشست آلماتی ٢ را مطرح می‌کند که به نظر می‌رسد با برخی اظهارنظرهای مطرح شده در آن زمان تناقض دارد. اما آلماتی ٢ در چه فضایی برگزار شد و در آرشیو رسانه‌های داخلی و بین‌المللی چه اخباری از آن نشست و دستاوردهای آن ثبت و بایگانی شده است؟ مذاکره‌کنندگان ایران و ١+۵ در حالی روزهای ١۶ و ١٧ فروردین ماه ٩٢ را در آلماتی قزاقستان گذراندند که پیش از آن هشت دور مذاکره هسته‌ای (سه دوره در ژنو، دو دوره در استانبول، یک دوره در بغداد و یک دوره در مسکو، یک دوره در آلماتی ١) میان دو طرف برگزار شده و ره به جایی نبرده بود. نشست میان ایران و ١+۵ در آلماتی ١ پس از وقفه هشت ماهه در مذاکرات میان دو طرف برگزار شد و پس از اتمام آن دور از مذاکرات در اسفند ماه ٩١، خبرگزاری ایسنا به نقل از سعید جلیلی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی و رییس تیم مذاکره‌کننده کشورمان، جزییات مذاکرات انجام شده در آلماتی ١ را این‌گونه منعکس کرد: ایران ٩ ماه پیش در مسکو طرح جامعی برای گفت‌وگوها ارایه کرد. این طرح پنج محور برای همکاری داشت و اصول و اهداف گفت‌وگوها را تعیین کرده بود. قرار شد این طرح بررسی و به ما پاسخ داده شود. روز گذشته طرف مقابل در پاسخ به این پیشنهاد ایران پیشنهاداتی را ارایه کرده که این پیشنهادات ناظر بر برخی پیشنهادهای طرح پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران بود. برخی نکاتی که در این پاسخ مطرح شده نسبت به آنچه در قبل مطرح میشد واقع‌بینانه‌تر بود و سعی شده بود که در برخی موارد به دیدگاه‌های ایران نزدیک شود که این را مثبت تلقی می‌کنیم؛ اگرچه تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم. ١+۵ پیشنهاد کرده است که برای شش ماه آینده گام‌های ملموس اعتمادسازی متقابل برداشته شود و پیشنهادهایی نیز در این زمینه ارایه شد.
هرچند که پس از نشست آلماتی ١، سعید جلیلی از تلاش طرف مقابل برای نزدیک شدن به دیدگاه‌های ایران سخن گفته و آن را رفتاری مثبت تلقی می‌کند اما در فاصله دو نشست آلماتی ١ و ٢ سخنان مقام معظم رهبری در خصوص روند مذاکرات وقت به سندی در مورد نگاه کلان نظام به رفتار طرف مقابل تبدیل می‌شود. رهبر انقلاب در ١٧ اسفند ٩١ در دیدار اعضای خبرگان پس از نشست آلماتی می‌فرماید: در این دیدار غربی‌ها کار مهمی انجام ندادند که از آن تعبیر به دادن امتیاز شود بلکه آنها فقط به بخشی از حقوق ملت ایران، اعتراف کوچکی کردند. دستاوردها نشان‌دهنده پیشرفت نظام اسلامی است و یکی دیگر از نشانه‌های پیشرفت، سراسیمگی، عصبانیت و شدت عمل دشمن است. اگر نظام اسلامی پیشرفت نداشت، دشمنان تا این حد سراسیمه و عصبانی نمی‌شدند. برای سنجش صداقت غربی‌ها در نشست اخیر با ایران، باید منتظر اجلاس بعدی بود.
١۶ و ١٧ فروردین ماه سال ٩٢ دوباره آلماتی میزبان مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و ١+۵ شد، البته در فاصله دو نشست آلماتی، تیم‌های کارشناسی دو طرف یک بار در استانبول ترکیه با هم دیدار و کارشناسان دو طرف در خصوص جزییات موجود در طرح روی میز رایزنی‌های فنی لازم را انجام داده و نتیجه را برای بررسی توسط روسای تیم‌های مذاکره‌کننده هفت کشور به پایتخت‌های خود می‌برند. آنچه در پشت درهای بسته میان ایران و ١+۵ در روزهای میانی آن فروردین ماه سال ٩٢ گذشت به سبک و سیاق سایر دورهای مذاکراتی چندان عیان نشد اما نشست خبری که سعید جلیلی و کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پایان روز هفدهم فروردین ماه و همزمان با پایان نشست آلماتی ٢ برگزار کردند نشان داد که آلماتی ٢ بدون رسیدن به نتیجه ملموسی و توافق حتی نسبتا قطعی به پایان رسیده است. آرشیو خبرگزاری‌ها در روز ١٧ فروردین سال ٩٢ این سخنان از جلیلی در آن نشست خبری را ثبت کرده است: بین نگاه‌های دو طرف فاصله‌هایی وجود دارد. نمایندگان ١+۵ با طرح نظرات دولت‌های خود خواهان ارزیابی‌های بیشتر از شرایط جدید ناشی از ابتکارات ایران شدند و به این خاطر خواستند نتایج گفت‌وگوها را به پایتخت‌های خود منتقل کنند و خانم اشتون پس از گفت‌وگو با وزرای خارجه شش کشور درباره اینکه چگونه فرآیند گفت‌وگوها به پیش برده شود و با اینجانب تلفنی گفت‌وگو کند.
در آن زمان اصلی‌ترین پرسش خبرنگاران در خصوص بحث تعلیق غنی‌سازی ٢٠ درصد در ایران بود که گفته میشد به عنوان مطالبه غرب از تهران مطرح شده است. جلیلی در همان نشست خبری در پاسخ به پرسشی در این خصوص می‌گوید: غنی‌سازی جزو حقوق ما است، چه ٢٠ درصد و چه پنج درصد و ملت ایران آن را بر اساس نیازهای خود اعمال می‌کند. اما این می‌تواند به عنوان موضوعی برای اقدامات اعتمادساز مورد بررسی قرار گیرد.
این جمله سعید جلیلی مبنی بر اینکه ایران آن را براساس نیازهای خود عملی می‌کند و می‌تواند به عنوان موضوعی برای اقدام‌های اعتمادساز مورد بررسی قرار گیرد، این سیگنال را به نمایندگان رسانه‌های بین‌المللی حاضر در آلماتی داد که ایران غنی‌سازی ٢٠ درصد را به عنوان برگه‌ای قابل معاوضه با امتیازهای متوازن می‌تواند روی میز قرار دهد.
اما کاترین اشتون، مسوول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پایان دومین روز از گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و ١+۵ با صراحت بیشتری از جلیلی نتیجه مذاکرات را به اطلاع اهالی رسانه رسانده و گفت: دو طرف به توافق نرسیده‌اند. در دو روز مذاکره بحث‌هایی سخت و طولانی داشتیم و روشن شد مواضع ما همچنان از هم فاصله دارد.
در آلماتی ٢ برخلاف آلماتی ١، دو طرف حتی زمان و مکان نشست بعدی را هم مشخص نکردند و تناقضی هم در جزییاتی که دو طرف از آنچه در مذاکرات می‌گذشت به اطلاع رسانه‌ها رساندند به چشم می‌خورد. نمایندگان ایران در روز اول گفتند که پیشنهادهای مشخص و مهمی به کشورهای غربی ارایه کرده‌اند. اما یک دیپلمات غربی در همان تاریخ در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد که ایران هیچ پاسخ ملموسی به پیشنهاد اخیر قدرتهای جهانی از جمله امریکا، بریتانیا و روسیه نداده است.
شهریور ٩۴ و روایت جلیلی از مذاکرات آلماتی ٢
به گواه خبرهای ثبت شده در تاریخ سیاسی مذاکرات میان ایران و ١+۵، نشست آلماتی ٢ با رد و بدل شدن دوباره پیشنهادی از سوی دوطرف به پایان رسیده و در آن زمان هیچ رسانه‌ای نه در ایران و نه در هیچ کدام از کشورهای طرف مذاکره ایران از پیشرفت در مذاکرات یا نزدیک شدن سایه توافق میان دو طرف خبری نداد. با این همه سعید جلیلی در شهریور ماه سال جاری در کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی از پیشرفت‌هایی می‌گوید که در آلماتی ٢ به دست آمده است: در آلماتی١ عقب‌نشینی‌های جدیدی از سوی غربی‌ها رخ داد و وارد بحث‌های درصد غنی‌سازی شدند؛ یعنی حق هسته‌ای پذیرفته شده بود و حالا روی درصد غنی‌سازی بحث‌ها انجام میشد، غربی‌ها می‌خواستند با دادن امتیازاتی، درصد غنی‌سازی ما را محدود کنند و به همین جهت ١۶ پیشنهاد را ارایه کردند. در آلماتی ١ هم وزن بودن، هم‌جنس بودن و همزمان بودن داده‌ها و ستاده‌ها مورد تایید و تصویب و توافق طرفین قرار گرفت که دستاورد مهمی بود. در آلماتی ٢ مباحث جدی شد و روی نوع داده‌ها و ستاده‌ها به‌طور ریز‌و‌دقیق گفت‌وگو شد و بدون اینکه تحت تاثیر شرایط قرار بگیریم، روی موضوعاتی که قرار است بده و بستان کنیم، صحبت کردیم.
در بخش‌هایی از نشست یکشنبه گذشته نیز علی باقری، عضو ارشد مذاکرات هسته‌ای در دولت دهم نیز توضیحاتی را در خصوص مذاکرات در آن دوره ارایه داد و گفت: غربی‌ها در بغداد درخواست کردند که غنی‌سازی ٢٠ درصد تعطیل، فردو تعطیل و مواد غنی شده هم به خارج از کشور منتقل شود اما به دلیل حرکت راهبردی درست جمهوری اسلامی مطالبات خود را تعدیل کرده و گفتند که غنی‌سازی ٢٠ درصد تعلیق شود، فردو به سطح آمادگی فعالیت تنزل پیدا کرده و مواد غنی شده هم اکسید شود. این پیشنهادات برای رفع نگرانی‌ها مطرح شده بود، ایران هم خواهان رفع نگرانی‌ها شد اما آنها در آن زمان پیشنهاداتی داشتند که هم وزن و هم جنس با مطالبات‌شان نبود. ما در همین دور از مذاکرات، خواهان لغو تحریم‌های مالی و بانکی شدیم تا رفع نگرانی‌ها هم‌وزن و هم جنس باشد. لغو تحریم‌های مالی و بانکی در قبال تعلیق غنی‌سازی ٢٠ درصد و اکسید کردن مواد غنی شده مطرح شد و فردو را هم از بده و بستان خارج کردیم، ولی غربی‌ها گفتند که ما باید برای پاسخ، به پایتخت‌های‌مان برویم، مشورت کنیم و اعلام نظر کنیم.
سعید جلیلی در بخش‌هایی از سخنان خود در خصوص وضعیت پرونده هسته‌ای ایران هنگام تحویل داده شدن به دولت یازدهم در کمیسیون ویژه گفت: ما در حالی شرایط را تحویل تیم جدید دادیم که ١+۵ از کلیه خطوط قرمز خود عدول کرده بود، رویکرد مقابله‌ای خود را کنار گذاشته و گفت‌وگوی پیرامون حق هسته‌ای، حق غنی‌سازی و تثبیت صنعت هسته‌ای را پذیرفته بود و در مقابل ما توان ٢٠ درصد غنی‌سازی و ١٩ هزار سانتریفیوژ داشتیم، همچنین در آن دوران فردو وارد عملیات تولید شده بود و طرف مقابل آماده بود تا تحریم‌ها را لغو کند.
تیم مذاکره‌کننده دولت دهم در حالی تاکید دارد که غرب لغو تحریم‌ها را در دوره مذاکرات ما پذیرفته بود که اصولا مذاکرات چه در دولت‌های نهم و دهم و چه در دولت یازدهم نخست برای به رسمیت شناخته شدن برنامه هسته‌ای ایران و سپس برای برداشته شدن تحریم‌های رنگارنگ برگزار میشد و آنچه در این پروسه مهم بود جنس و میزان تحریم‌هایی بود که باید برداشته میشد وگرنه در ذات موافقت غرب با برداشته شدن تحریم‌های ایران جای مناقشه‌ای نبوده و نیست.
روایت عراقچی از مذاکراتی که در آن حاضر بود
سیدعباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد حاضر در تیم مذاکراتی دولت یازدهم حافظه خوبی در بیان سیر مذاکرات میان ایران و ١+۵ در ١٠ سال گذشته دارد. وی در نخستین حضور خود در کمیسیون ویژه برجام در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد که سیاست‌های کلان هسته‌ای ایران در ١٢ سال گذشته توسط مقام‌های عالیرتبه نظام تعیین شده است و دولت‌های متفاوت مجری برنامه‌های کلان اعلام شده بودند. با اینهمه وی نافی نقش دولت‌ها در میزان پیشبرد و سرعت طی این روند نبوده و نیست. عراقچی در کمیسیون ویژه برای رسیدن به مقطع مذاکراتی آلماتی ٢، اندکی عقربه‌های ساعت زمان را عقب‌تر برده و به سال ٩٠ بازمی‌گردد. وی در این خصوص می‌گوید: حدود سال ٩٠ ما در موقعیتی بودیم که دست ما از نظر میدانی پر شده بود و صفر تا صد چرخه سوخت که حساس‌ترین بخش تکنولوژی هسته‌ای است را یاد گرفته بودیم. در آن مقطع ما تاسیسات لازم برای این مسیر را به راه انداخته و تعداد سانتریفیوژها را از ٢٠٠ به نزدیک ٢٠ هزار مورد رساندیم. با توجه به این پیشرفت‌ها در همان مقطع سال ٩٠ به این نتیجه رسیدیم که دلیلی ندارد بیش از این هزینه بدهیم. اواخر سال ٩٠ طرف مقابل برای مذاکره با ایران پیشقدم شد که به مذاکرات فروردین ٩١ در استانبول منتهی شد. در آن مذاکرات که آقای جلیلی ریاست آن را بر عهده داشته و من نیز ایشان را همراهی می‌کردم طرف مقابل بحث فوری اجرای قطعنامه‌ها را کنار گذاشته و پیشنهاد حرکت‌های گام به گام را داد و ایران هم از این پیشنهاد استقبال کرد. بعد از این مذاکرات در خرداد ٩١ در بغداد طرف مقابل پیشنهادهای خود را برای گام اول ارایه کرد. ایران اعلام کرد که این پیشنهادها را بررسی می‌کند. زمان و مکان نشست بعدی اواخر همان خرداد (سال ٩١) در مسکو بود. در مسکو ایران پیشنهادهای متقابل خود برای گام نخست را داد. پیشنهادهای ایران و طرف مقابل در این مقطع از هم فاصله چشمگیری داشت و لذا مذاکرات متوقف شد.
معاون حقوقی و امور بین‌الملل وزیر امور خارجه در ادامه با اشاره به اینکه از خرداد ٩١ مذاکرات متوقف شد و طرف مقابل به سراغ تحریم‌های نفتی و بانکی رفت، افزود: سنگین‌ترین تحریم‌هایی که در حوزه‌های نفتی و بانکی ما بر کشور اعمال شد در آن مقطع زمانی، یعنی از فاصله خرداد ٩١ تا اسفند ٩١ است که مذاکرات آلماتی برگزار شد. در آن مقطع کنگره امریکا آن قانون معروف را تصویب کرد که فروش نفت ایران هر شش ماه باید ٢٠ درصد کاهش پیدا بکند. تمام خریداران نفت ما از جمله چین و هند این تحریم مصوب کنگره امریکا را رعایت کردند. در همان سال خزانه داری امریکا یک سیستم پیچیده تحریمی را برای بستن تمام راه‌های ممکن برای دور زدن تحریم‌ها توسط ایران آغاز کرد.
در آن مقطع زمانی در شرایطی که تحریم‌ها هر روز بیش از دیروز گلوگاه فعالیت‌های بین‌المللی ایران در صحنه اقتصاد بین‌المللی را فشرده‌تر می‌کرد پروسه تعیین محل بعدی مذاکرات میان دو طرف دو ماه طول کشید. عراقچی در این خصوص می‌گوید: دی ماه ٩١ بود که طرف مقابل دوباره درخواست ادامه مذاکرات را داد و از دی تا اسفند ماه ٩١ تعیین محل مذاکرات طول کشید. در اسفند ٩١ نهایتا به آلماتی برای ادامه مذاکرات رفتیم و در این نشست آنها پیشنهاد جدیدی آوردند.
غرب در آلماتی از ایران چه خواست؟
اما پیشنهاد جدید ارایه شده به ایران چه بود؟ به گزارش «اعتماد»، در این بسته پیشنهادی از ایران خواسته شده بود:
تمامی فعالیت‌های غنی‌سازی بالای پنج درصدی خود را تعلیق کند. ضمن اینکه ایران باید تمام مواد اورانیوم غنی‌شده ٢٠ درصدی فعلی خود را از کشور خارج کند، مگر به میزان ٢٠درصد از آنها که باید به اکسید تبدیل شوند.
ایران همچنین می‌تواند تاسیسات فردو را تعطیل نکند، اما باید آن را در وضعیت «کاهش آمادگی» قرار دهد که به معنی تعطیلی کامل غنی‌سازی در فردو، جدا‌سازی اتصالات و تجهیزات از یکدیگر و خلاصه خارج کردن آن از حالت آمادگی بود.
کلیه اقدامات فنی که باید در سایت فردو انجام گیرند، ذکر شده بود که از جمله آنها برچیدن سامانه‌هایی بود که ایران را قادر کرده‌اند اورانیوم با غنای ٢٠ درصد تولید کنند.
ایران همچنین باید افزایش نظارت آژانس بر تاسیسات هسته‌ای‌اش را بپذیرد؛ تهران باید اجازه دهد دوربین‌هایی در سایت فردو نصب شود تا مقر بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتوانند بر انتقال مداوم جریان در این سایت نظارت دایمی داشته باشند.
در مقابل این اقدامات، در صورتی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید کند ایران تمامی این اقدامات را انجام داده است، امریکا و اتحادیه اروپا تحریم‌های وضع شده علیه طلا و فلزات گرانبها و صادرات محصولات پتروشیمی ایران را لغو خواهند کرد. کشورهای ١+۵ هم با ایران در زمینه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای همکاری‌هایی خواهند داشت که از جمله آنها می‌توان به فراهم کردن سوخت برای رآکتور تحقیقاتی تهران ـ که برای تامین سوخت به اورانیوم ٢٠ درصد نیاز دارد ـ و همچنین ارایه کمک‌های فنی از سوی آژانس برای داشتن یک رآکتور تحقیقاتی مدرن اشاره کرد. امتیاز دیگری که در این بسته برای ایران در نظر گرفته شده به هواپیماهای تجاری مربوط میشد. امریکا مجوز بازرسی‌های امنیتی و انجام اقدامات تعمیراتی هواپیماهای مسافربری که ایران سال‌ها پیش از امریکا خریداری کرده را صادر خواهد کرد.
آنچه از سوی غرب در آلماتی به عنوان مطالبه مطرح شده بود در حقیقت گام اول مذاکراتی میان دو طرف به حساب می‌آید و به گفته یک منبع آگاه در گام‌های دوم و سوم نوبت به تعلیق کل غنی‌سازی و سپس اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت می‌رسید. در پیشنهاد مطرح شده از سوی غرب در آلماتی حتی در صورت رسیدن دو طرف به توافق هم، ایران با تعلیق تحریم‌ها و نه از میان برداشته شدن آنها روبه‌رو میشد. برخی اعضای تیم مذاکره‌کننده در دولت دهم در حالی این ادعا را در رسانه‌های داخلی مطرح می‌کنند که پیشنهادهای داده شده به ایران در آلماتی بهتر از ژنو بود که نیم نگاهی به اسناد موجود در آرشیو رسانه‌های خبری داخلی خلاف این امر را ثابت کرده است.
عراقچی: پس از آلماتی ٢ غرب نظر خود را هرگز به ایران اعلام نکرد
سیدعباس عراقچی یکشنبه گذشته در کمیسیون ویژه بررسی برجام در خصوص نتیجه مذاکرات دو روزه آلماتی در فروردین ماه ٩٢ گفت: در پایان نشست آلماتی ٢ دو طرف به این نتیجه رسیدند که فاصله اختلاف‌های‌شان با هم بسیار زیاد است و قرار شد طرف مقابل ظرف یک هفته نظر خود را اعلام کند که خبری از اعلام نظر آنها نشد و ما به انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران رسیدیم.
به استناد سخنان عراقچی، ١+۵ پس از آلماتی ٢ دیگر نظر خود حتی در خصوص کلیت پیشنهادهای مطرح‌شده از سوی تیم مذاکره‌کننده را هم اعلام نکرد و مشخص شد که غربی‌ها برای رسیدن به توافق با تهران در گام نخست حاضر به لغو کدام تحریم‌ها هستند و آنچه از ایران می‌خواهند تا چه اندازه با طرحی که در بالا ذکر شد متفاوت است. به گفته عراقچی اگر مفاد گفته‌شده در بالا مرجعی برای توافق اولیه میان ایران و ١+۵ قرار می‌گرفت و فردو به خواست طرف مقابل مشمول وضعیت کاهش آمادگی میشد تهران برای بازگرداندن آن به حالت اولیه در صورت بروز هرگونه مشکلی در گام اول باید بازه زمانی ٩ ماههای را در نظر می‌گرفت. نگاهی به روزشمار مذاکرات هسته‌ای ایران و ١+۵ نیز نشان می‌دهد آخرین باری که ایران و طرف مقابل با هم در خصوص رسیدن به توافق در گام اول مذاکره‌ای داشته‌اند به تاریخ ۵ و ۶ آوریل ٢٠١٣ (١۶ و ١٧ فروردین ١٣٩٢) بازمی‌گردد و پس از آن غرب ترجیح می‌دهد مذاکرات را مسکوت نگه داشته و منتظر نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری ایران بماند. تنها گزارشی که در فاصله زمانی آلماتی ٢ تا روی کار آمدن دولت بعدی منتشر می‌شود از سوی یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که ادعا می‌کند مذاکرات ایران و طرف مقابل در خصوص ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای ایران در گذشته هیچ‌گونه پیشرفتی نداشته است.
ژنو میوه مذاکرات محرمانه عمان بود نه آلماتی ٢
١+۵ که آخرین بار در آلماتی ٢ با تیم مذاکره‌کننده ایران دیدار کرده بود در شهریور همان سال یعنی ٩٢ و تنها یک ماه پس از خانه‌تکانی سیاسی در ایران به واسطه انتخابات ریاست‌جمهوری با تیم جدیدی روبه‌رو شد. این‌بار پرونده هسته‌ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه منتقل شده بود و وزیر امور خارجه ایران محمدجواد ظریف مسوول پیشبرد این مذاکرات بود. اما به گفته سیدعباس عراقچی از سال ٩١، مذاکرات هسته‌ای به شکل نابرابر در دو حوزه موازی پیش رفته بود. مذاکره در مسیر دوم مذاکره مستقیم با امریکا بود که در همان زمان هم مخالفت‌هایی از داخل تیم مذاکره‌کننده با ١+۵ وجود داشت. برخی اعضای تیم مذاکره‌کننده وقت اعتقاد داشتند که مذاکره با امریکا به شکل جداگانه و دوجانبه فایده‌ای نخواهد داشت و این در حالی است که پس از ١٢ سال مذاکره میان ایران و ١+۵، بر هیچ‌کس این حقیقت پوشیده نیست که امریکا به دلایل سیاسی و اتفاقا نه چندان هسته‌ای ریاست ١+۵ و جریان فضاسازی علیه برنامه هسته‌ای ایران در این سال‌ها را برعهده داشته و علاوه بر این بیشترین تحریم‌ها هم از کانال امریکا وضع یا هدایت شده است.
عراقچی در این خصوص می‌گوید: در فاصله توقف مذاکرات از آخر خرداد ٩١ تا اسفند ٩١، امریکایی‌ها کانال مذاکره در عمان را با وساطت وزارت امور خارجه باز کردند. در آن مقطع بحث‌های بسیار مفصلی پشت پرده صورت گرفت و با اجازه شما من به این بخش ورود پیدا نمی‌کنم. آن مقطع یکی از مهم‌ترین مقاطع در تاریخ سیاسی ایران است؛ موافقان و مخالفانی که در آن زمان نظرات خود را پشت پرده اعلام کردند و تنها کدی که در خصوص آن مقطع می‌توانم بدهم به سخنان مقام معظم رهبری در مشهد در فروردین ٩٢ بازمی‌گردد که در حالی که در جامعه هیچ بحثی در خصوص مذاکره با امریکا نبود و کسی از اتفاق‌های پشت پرده در این مدت خبر نداشت ایشان اعلام کردند که من با مذاکره موضوعی با امریکا در بحث هسته‌ای مخالفت ندارم. در نتیجه مذاکره با امریکا در عمان پیش رفت و تدبیری که انجام گرفت این بود که همان تیمی که برای مذاکرات ١+۵ می‌رود برای مذاکره با امریکا به عمان نرود و تیم متفاوتی این مسوولیت را بر عهده داشته باشد. در آن زمان دستور این بود که تیمی از وزارت امور خارجه به عمان برود و با لحن جدیدی صحبت شود و آن ادبیات به کار نرود. روند مذاکرات عمان به این ترتیب پا گرفت و یک جلسه کارشناسی و یک جلسه در سطح معاون وزرای امور خارجه میان ایران و امریکا در عمان برگزار شد. یک‌سری پیام‌هایی رد و بدل شد اما به این دلیل که بحث در پشت پرده بود مذاکرات بسیار کند پیش می‌رفت و در نهایت این پروسه به آلماتی ١ و ٢ رسید و انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران برگزار شد. پس از برگزاری انتخابات در ایران و انتخاب رییس‌جمهور نخستین دستوری که به وزارت امور خارجه داده شد این بود که پرونده مذاکرات عمان در اختیار رییس‌جمهور قرار بگیرد. مذاکرات و روند عمان پیش از آنکه رییس‌جمهور جدید دفتر خود را تحویل بگیرد این پرونده را تحویل گرفت. پس از تحویل این پرونده ما مذاکرات عمان را ادامه دادیم و همزمان مذاکرات ایران با ١+۵ را هم با جلسه‌ای که در نیویورک بود احیا کردیم. زمانی که مذاکره در عمان به رسیدن به سند نهایی نزدیک شد روند را از مذاکره دوجانبه با امریکا به مذاکرات با ١+۵ منتقل کردیم.
برنامه اقدام مشترک که در آذرماه ٩٢ میان ایران و ١+۵ به دست آمد عملا نخستین توافق رسمی میان دو طرف پس از ١٢ سال مذاکره بود. هرچند طرف مقابل پس از مذاکرات آلماتی ٢ هیچ واکنش سیاسی تا زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران نداشت اما یک منبع آگاه در این خصوص به «اعتماد» می‌گوید: «طرف مقابل در نخستین دوره مذاکرات در سایه دولت یازدهم هم با همان ذهنیت طرح‌های اعلام‌شده در آلماتی آمده بود. اما تیم مذاکره‌کننده جدید ایران آن ذهنیت را به‌طور کامل بر هم ریخت. یکی از اصلی‌ترین دستاوردهای ایران در ژنو، مشخص کردن گام اول و آخر و مشخصات کلان آن بود.»
در شرایطی که طرف مقابل پس از آلماتی ٢ به دنبال این بود که ایران را در گام‌های بعدی به توقف کامل غنی‌سازی بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت متقاعد کند اما در جریان توافق موقت ژنو نه تنها تاکید شده که در مدت این توافق غنی‌سازی ایران ادامه پیدا می‌کند بلکه تاکید دارد که در هر راه‌حل نهایی هم غنی‌سازی ایران وجود خواهد داشت. در شرایطی که در آلماتی ٢ طرف مقابل به دنبال به حالت تعطیل در آوردن فردو بود در توافقنامه موقت ژنو ایران متعهد شد که فعالیت‌های خود در فردو را بیش از این گسترش ندهد و غنی‌سازی پنج درصد هم در آن ادامه پیدا کرد. علاوه بر این در سایه توافقنامه موقت ژنو سخنی هم از انتقال ذخیره سوخت ایران به میان نیامد و ذخیره مازاد بر نیاز ایران به رآکتور تحقیقاتی تهران یا اکسید یا رقیق شد. در سایه توافق موقت طرف مقابل امتیازهای غیرقابل مقایسه‌ای با آنچه در آلماتی ظاهرا حاضر به اهدای آن شده بود را پذیرفت. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
توقف تلاش برای کاهش خرید نفت خام ایران به نحوی که مشتریان فعلی بتوانند میانگین میزان کنونی خرید نفت خام خود از ایران را کماکان ادامه دهند.
بازگشت مبالغ مشخص از عواید فروش نفت ایران درخارج از کشور به ایران. در مورد معاملات نفتی مذکور، تحریم‌های اتحادیه اروپا و امریکا بر بیمه و خدمات حمل ونقل مرتبط، تعلیق می‌شوند.
تعلیق تحریم‌های امریکا و اتحادیه اروپا بر: صادرات پتروشیمی ایران و نیز تعلیق تحریم خدمات مرتبط
طلا و فلزات گرانبها و تعلیق تحریم خدمات مرتبط
تعلیق تحریم‌های امریکا بر صنعت خودرو و تعلیق تحریم‌های خدمات مرتبط
صدور گواهی عرضه و نصب قطعات یدکی برای ایمنی پرواز هواپیماهای غیرنظامی ایران و خدمات مرتبط. صدور گواهی بازرسی‌های مرتبط با ایمنی و تعمیرات در ایران و همچنین خدمات مرتبط
عدم صدور قطعنامه‌های جدید تحریم هسته‌ای توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، عدم صدور قطعنامه‌های جدید تحریم هسته‌ای از سوی اتحادیه اروپا
دولت امریکا در چارچوب اختیارات قانونی رییس‌جمهور و کنگره از تحمیل تحریم‌های جدید هسته‌ای خودداری خواهد کرد.
حضور ظریف، جلیلی، شمخانی و صالحی این هفته در کمیسیون ویژه برجام
نایب‌رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، سعید جلیلی و علی شمخانی دبیران سابق و فعلی شورای عالی امنیت ملی و علی‌اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی این هفته در کمیسیون ویژه برجام حضور می‌یابند. منصور حقیقت‌پور در گفت‌وگو با ایرنا افزود: محمدجواد ظریف و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای یکشنبه در کمیسیون ویژه برجام به سوالات نمایندگان پاسخ می‌دهند. وی ادامه داد: سعید جلیلی و تیم مذاکره‌کننده قبلی نیز روز دوشنبه در کمیسیون ویژه برجام حاضر می‌شوند، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و علی‌اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی هم روز سه‌شنبه میهمان کمیسیون ویژه برجام هستند. نماینده مردم اردبیل در مجلس افزود: اعضای کمیسیون ویژه برجام چهارشنبه هفته جاری از تاسیسات آب سنگین اراک بازدید می‌کنند. قرار است هفته آینده، محمد نهاوندیان رییس دفتر رییس‌جمهور، محمد طیب‌نیا وزیر اقتصاد و محمدعلی سیف رییس کل بانک مرکزی در کمیسیون ویژه حضور یابند تا ابعاد اقتصادی برجام را بررسی و مطرح کنند.
١٧ اسفند ٩١ ، رهبر انقلاب در دیدار اعضای خبرگان پس از نشست آلماتی ١: در این دیدار غربی‌ها کار مهمی انجام ندادند که از آن تعبیر به دادن امتیاز شود بلکه آنها فقط به بخشی از حقوق ملت ایران، اعتراف کوچکی کردند.
١٧ فروردین٩٢ ،کاترین اشتون، مسوول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست خبری پس از آلماتی ٢: دو طرف به توافق نرسیده‌اند. در دو روز مذاکره بحث‌هایی سخت و طولانی داشتیم و روشن شد مواضع ما همچنان از هم فاصله دارد.
١٧ فروردین٩٢ ، سعید جلیلی در نشست خبری پس از آلماتی ٢: بین نگاه‌های دو طرف فاصله‌هایی وجود دارد. نمایندگان ١+۵ با طرح نظرات دولت‌های خود خواهان ارزیابی‌های بیشتر از شرایط جدید ناشی از ابتکارات ایران شدند و به این خاطر خواستند نتایج گفت‌وگوها را به پایتخت‌های خود منتقل کنند.
٩ شهریور ٩۴ ، عراقچی در کمیسیون ویژه بررسی برجام: پس از آلماتی ٢ غرب نظر خود را هرگز به ایران اعلام نکرد
برای ما مردم فارس و شیراز چه میوه میشد چه نمیشد فرقی نمیکرد
چه دولت تدبیر باشه چه دولت اعدالت بازم به حال ما فرقی نمیکته