«وکیل الرعایا» سهمی در تقویم مشاهیر ایران ندارد/ یادگارهای دوران زندیه بین المللی شوند

کریمخان زند بنیانگذار دودمان زندیه که خود را وکیل مردم یا‌‌ همان «وکیل الرعایا» نامید، در تقویم مشاهیر ایرانی هیچ جایگاهی ندارد و یادگاران عظیم این دوره نیز در شیراز هیچگاه به صورت کنگره‌های بین المللی منظم معرفی نشد تا بتوان از این فرصت در حوزه اقتصاد و گردشگری بهره برد.
به گزارش شیراز۱۴۰۰ و به نقل از مهر، مجموعه آثار زندیه درشیراز که می‌توانند یک فرصت برای رونق اقتصاد شهری باشند این روز‌ها تنها نفس می‌کشند که باقی بمانند و برای معرفی بین المللی آن‌ها کاری نمی‌شود، از سوی دیگر کریمخان زند که به عنوان حاکمی عادل شناخته می‌شود در تقویم مشاهیر سهمی نداشته و روزی به او اختصاص نیافته است تا بهانه‌ای برای رونق گردشگری باشد.

بخشی مهم از هویت تاریخی شهر شیراز مرهون پایتخت بودن این شهر در دوران زندیه و آثاری است که از این دوره در آن باقی مانده است.

دوران زندیه اگرچه دورانی به لحاظ حکومت داری دورانی کوتاه محسوب می‌شود اما از لحاظ هنری و اجتماعی یک نقطه عطف مهم در حکومت داری محسوب می‌شود.

بخشی از اهمیت دوران زندیه به معماری خوب آن‌ها که حاصل ذوق هنرمندان آن دوره و تجمیع توانمندی‌های هنری دوران قبل است، بر می‌گردد و بخشی از معروفیت این دوران نیز به نوع حکومت داری کریمخان زند بر می‌گردد، که خود را وکیل مردم می‌خواند و رفتارهای حاکمیتی و ظالمانه دیگر شاهان را نداشت.

کریمخان زند(حکمرانی: ۱۱۷۹ – ۱۱۹۳ ه ‍. ق )بنیان‌گذار دودمان زندیه بود. زند‌ها یک طایفه دامدار از قوم لر بودند که در زاگرس و دشت‌های همدان به روش دامداری زندگی کرده و مرکز استقرارشان در روستاهای پری و کمازان در نزدیکی ملایر بود.

 کریم‌خان در دوران اوج حکومت خود تقریباً بر تمام ایران حکومت می‌کرد. وی پس از رسیدن به قدرت از تاج‌گذاری خودداری کرد و پس از پیروزی بر محمدحسن خان قاجاردر دیوانخانه قدیم تهران بارعام داد و خود را وکیل الرعایا خواند.

کریمخان زند را یکی از نیکو‌ترین فرمانروایان ایران می‌نامند که در دوره حکومتش آرامش مطلوبی در کشور حکمفرما بود. کریمخان به جز یک مورد هیچگاه لشکرکشی نکرد به همین خاطر مردان به جای شرکت در جنگ، به کار در مزارع و در نزد خانواده‌شان مشغول بودند.

زنان نیز در این دوره در کنار همسرانشان فعالیت می‌کردند و به همین خاطر آرامش مناسبی در میان مردم حاکم بود.

کریم‌خان هوشمند بود و به آرامش و رفاه مردم اهمیت می‌داد و در عین حال به دانشمندان ارج می‌گذاشت. یکی از اقدامات وی ایجاد کارخانه‌های چینی‌سازی و شیشه‌گری در ایران است ضمن اینکه صنایع و بازرگانی در دوره وی رونق فراوان یافت.

اما امروزه شهر شیراز نتوانسته آنگونه که باید از ظرفیت‌های به جا مانده دوران زندیه برای رونق اقتصادی و گردشگری خود بهره‌مند شود و تلاش‌هایی نیز برای معرفی بیشتر این آثار در عرصه بین المللی نشده است.

از سوی دیگر بنیانگذار این دوره یعنی کریمخان زند می‌تواند در تقویم ملی و در میان تمام مشاهیر و مفاخر روزی را به خود اختصاص دهد که این نامگذاری بهانه‌ای باشد برای رونق بیشتر گردشگری به وسیله آثار زندیه.

 ارگ کریمخان

یکی از اصرارهای علاقه مندان به میراث فرهنگی در ایران و به ویژه در شیراز ثبت جهانی مجموعه زندیه است که انگار به دلیل رعایت نکردن ارتفاع مجاز توسط سازندگان یک هتل فعلا نمی‌تواند عملی شود.

فرصت‌های آثار زندیه و اینکه نامگذاری یک روز به عنوان روز کریمخان می‌تواند به رونق گردشگری در شهر شیراز کمک کند موضوع بحث در میان دوستداران میراث فرهنگی، فعالان گردشگری و علاقه مندان به تاریخ در چند سال گذشته بوده است.

در همین رابطه یک پژوهشگر دوران زندیه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مجموعه آثار زندیه از جمله آثار مهم تاریخی ما در دوران پس از اسلام است که در حدود دو و نیم قرن پیش احداث شده‌اند.

امیر حکمت نیا ابراز داشت: قدمت این آثار به سال ۱۱۷۰ هجری قمری تا سال ۱۲۰۶ هجری قمری باز می‌گردد.

وی گفت: این آثار در دو بخش بناهای خصوصی حاکمان مانند کاخ اختصاصی کریمخان زند یا دیوان خانه و عمارت کلاه فرنگی که مخصوص سفرا بوده و همچنین بناهای عمومی همچون مسجد، حمام، بازار، کاروانسرا، آب انبار و… برای ما باقی مانده است.

حکمت نیا افزود: عمده مشهور بودن مجموعه زندیه به مجموعه وکیل باز می‌گردد که نمونه آن بازار وکیل به عنوان مرتفع‌ترین بازار است.

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: در فرصت کمی نزدیک به ۲۰ سال شاهد احداث بناهایی با این عظمت هستیم که در نوبه خود جای شگفتی دارد.

وی خاطر نشان کرد: شهرت دیگر مجموعه وکیل به تعداد زیاد سنگ‌ها در این بنا‌ها باز می‌گردد که شاهد هستیم مسجد وکیل دارای ۴۸ ستون است و یا منبر مسجد وکیل ۱۴ پله سنگی دارد که سنگ‌اش از مراغه به شیراز آورده شده است.

وی بیان کرد: مجموعه زندیه یکی از مجموعه‌های شناخته شده که در سفر به شیراز جز اهداف گردشگران داخلی و خارجی محسوب می‌شود.

این پژوهشگر دوران زندیه تاکید کرد: المان‌هایی مانند طرح گل مرغ و یا مجموعه‌هایی مانند بازار و یا آرامگاه کریمخان زند در موزه پارس کاملا شناخته شده هستند.

وی افزود: در واقع مجموعه زندیه آلبومی کامل از معماری دو و نیم قرن پیش تاریخ کشور ما محسوب می‌شود که در شیراز به عنوان پایتخت آن زمان به ثبت رسیده است.

حکمت نیا اضافه کرد: بسیاری از جهانگردان خارجی نیز این مجموعه را دیده و کتاب‌هایی در این زمینه منتشر ساخته ساخته‌اند.

وی یادآور شد: با وجود این اهمیت عدم وجود تبلیغات هدفمند یکی از ضعف‌های ما برای استفاده بیشتر از این فرصت مهم گردشگری است.

این مدرس دانشگاه ابراز داشت: این تبلیغات را در گذشته نسبت به مجموعه نقش جهان شهر اصفهان و یا مجموعه گنجعلی خان کرمان شاهد بوده‌ایم.

وی اظهار داشت: یکی از اقدامات موثر برای استفاده از این فرصت برای رونق بیشتر گردشگری تداوم کنگره زندیه در عرصه بین المللی است.

حکمت نیا افزود: اختصاص روزی در تقویم به کریمخان زند به دلیل خدماتی که به ایران و شیراز داشته نیز می‌تواند موثر باشد.

 مسجد وکیل

وی تصریح کرد: این پیشنهاد در گذشته توسط علاقه مندان به تاریخ ارائه شده و حتی قرار بود روزی در اسفند ماه که مصادف با سالمرگ کریمخان است به این موضوع اختصاص یابد.

این پژوهشگر دوران زندیه خاطر نشان کرد: اهمیت دادن به مجموعه وکیل می‌تواند موجب تمرکز نگاه گردشگری به شهر شیراز شود.

وی اضافه کرد: این مجموعه می‌تواند در کنار مجموعه حافظیه و سعدیه به عنوان یک جاذبه مکمل به علاقه مندان به گردشگری معرفی شود.

حکمت نیا بیان کرد: اگر چه اقدامات خوب و مهمی صورت گرفته که ایجاد موزه مردم‌شناسی استحمام در حمام وکیل از جمله این اقدامات می‌باشد.

وی ادامه داد: استقرار پلیس گردشگری و یا وجود ایستگاه اطلاعات گردشگری در این مجموعه از نکات قابل تحسین است.

این مدرس دانشگاه تاکید کرد: البته دستگاه‌های متولی باید با پیگیری برنامه‌های فرهنگی رغبت بیشتر گردشگران را برای حضور در این مجموعه فراهم کنند.

وی گفت: یکی از این اقدامات خوب احداث بازارچه صنایع دستی در دو طبقه توسط شهرداری است که می‌تواند در رونق گردشگر در این مجموعه موثر باشد.

حکمت نیا ابراز داشت: یکی از اقدامات دیگر می‌تواند انتقال بانک ملی در این محدوده و تبدیل آن به موزه تخصصی زندیه باشد.

وی در پایان یادآور شد: مجموعه زندیه با وسعتی فراوان و وجود هتل‌ها و رستوران‌های مختلف در اطراف آن یک فرصت مهم گردشگری است که باید با تعریف برنامه‌های فرهنگی رونق بیشتر آن را شاهد باشیم.

نامگذاری روزی به نام کریمخان ابعاد مختلف دارد

پژوهشگر پایگاه پارسه نیز با بیان اینکه اختصاص یک روز به کریمخان زند در تقویم دارای ابعاد مختلف است، به خبرنگار مهر گفت: این امر می‌تواند در کنار تاثیرات تاریخی دارای فواید اجتماعی نیز باشد.

دکتر علی اسدی ابراز داشت: هنوز در بین عوام نام کریمخان به نیکی یاد می‌شود و او از معدود پادشاهانی است که مورد توجه است.

وی اظهار داشت: این موضوع به این دلیل است که کریمخان زند خود را حاکم مردم نمی‌دانست بلکه تاکید می‌کرد که وکیل و خدمتگزار مردم است.

اسدی افزود: این نگاه کریمخان به حکومت می‌تواند در ابعاد اجتماعی و سیاسی قابل توجه باشد و بنابراین نامگذاری یک روز به نام او دارای تاثیرات خوبی در کنار اهمیت تاریخی است.

 بازار وکیل

وی تصریح کرد: دوران زندیه از جمله دوره‌های قدرت تاریخی ما محسوب نمی‌شود و دوره‌ای به لحاظ حکومتی کوتاه است اما با وجود کوتاهی تاثیرات و خاطرات خوبی داشته است.

این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: در این راستا علاوه بر برنامه‌های فرهنگی معرفی آثار به جا مانده از دوران زندیه نیز می‌تواند در توسعه گردشگری موثر باشد.

وی ادامه داد: گردشگران خارجی در تعیین مقصد سفر در شیراز به دنبال آثار هخامنشی همچون تخت جمشید و پاسارگاد هستند و بعد از سفز با مجموعه زندیه آشنا می‌شوند که می‌توان با اطلاع رسانی بیشتر زمان این آشنایی را پیش انداخت.

اسدی بیان کرد: مجموعه زندیه در واقع هویت تاریخی شهر شیراز است و‌‌ همان اعتباری را برای شیراز دارد که مجموعه نقش جهان برای اصفهان دارد.

وی اضافه کرد: این مجموعه ما را به شیراز زمان زندیه و حتی شیراز پیش از زندیه پیوند می‌زند و دارای اهمیتی فراوان است.

این باستان‌شناس ابراز داشت: البته اقدامات پژوهشی نسبت به این دوره هنوز به حد کفایت نرسیده و اگرچه اقداماتی صورت گرفته اما این دوره تاریخی در حوزه پژوهشی هنوز جای کار فراوان دارد.

وی تصریح کرد: پژوهش‌های مختلف چه در حوزه باستان‌شناسی و تاریخی و چه در حوزه‌هایی مانند اجتماعی و فرهنگی از نیازهای این دوره است.

اسدی خاطر نشان کرد: در حوزه معماری ما شاهد وجود مجموعه زندیه با ویژگی‌های مختلف از جمله تراش سنگ، نوع سنگ، ستون‌هایی که به لحاظ مارپیچ بالا آمده‌اند و موارد فراوان دیگر هستیم که به جا مانده اما در حوزه‌های پژوهشی باید بیشتر کار شود.

وی ادامه داد: مثلا ما نسبت به دوران صفویه شاهد کتاب‌هایی بیشتر و پژوهش‌های مختلف هستیم اما نسبت به زندیه به نظر می‌رسد هنوز جای کار باقی است.

به گزارش مهر، در این راستا شاید پیگیری ثبت جهانی مجموعه زندیه از یک سو و همچنین اختصاص یک روز در تقویم به کریمخان بتواند فعالیت‌ها را برای استفاده از این فرصت برای رونق گردشگری و ایجاد اشتغال به همراه داشته باشد.

«نظرات، فقط به صورت نوشتار پارسی و مرتبط با موضوع منتشر می‌شوند»
«با ورود به این لینک، وارد قسمت بحث آزاد شوید»