چالشهای “بیشاپور” برای جهانی شدن

۸۲ سال از شروع کاوش‌ها در شهر تاریخی بیشاپور در شهرستان کازرون فارس می‌گذرد، این شهر که قرار است روزی به ثبت جهانی برسد، آنقدر دچار چالش و مشکل است که کار‌شناسان را بر این عقیده وا داشته که با این شرایط امیدی به جهانی شدن شهر نیست.

به گزارش خبرنگار مهر، بیشاپور یکی از شهرهای باستانی ایران در ۲۵ کیلومتری غرب کازرون است که در زمان ساسانیان ساخته شده، بیشاپور با ۲۰۰ هکتار وسعت از شهرهای مهم آن زمان بوده و اهمیت ارتباطی داشته، این شهر از قدیمی‌ترین شهرهایی بوده که تاریخچه ساخت آن به صورت مکتوب در سنگ نوشته‌ای موجود است. این شهر دارای طراحی و مهندسی ویژه آن روزگار بوده و در کتابهای تاریخی، نام این شهر با عنوانهای بیشاپور، بیشابور، به شاپور، بیشاور و «به اندیوشاپور» ضبط شده است.

شهر بیشاپور مرکز ایالت و کوره اردشیر خوره بوده و تا قرن هفتم هجری آباد و مسکونی محسوب می‌شده اما پس از آن ویران شده که البته گنجینه‌ای از آثار ارزشمند ساسانی مانند معبد آناهیتا به شمار می‌رود.

اما این شهر تاریخی در حالی در مسیر ثبت جهانی قرار دارد که چالشهای مختلفی تاکنون مانع از تحقق این امر شده است. چالشهایی که به گفته کار‌شناسان با مدیریت و تدبیر می‌توان آن‌ها را حل و فصل کرد تا شهر ارزشمند بیشاپور در مسیر جهانی شدن دچار چالش و مشکل نشود.

عضو شورای مرکزی انجمن هم اندیشان جوان شهرستان کازرون به خبرنگار مهر گفت: در حالیکه ۸۲سال از شروع کاوش و مطالعات علمی باستان‌شناسی در مجموعه تاریخی بیشاپور می‌گذرد با این وجود همچنان چالشهای فراوانی پیش روی این شهر باستانی قرار گرفته است.

محسن عباسپور افزود: گستردگی این چالش‌ها نه تنها باعث جلوگیری از ثبت بیشاپور در فهرست آثار جهانی شده، بلکه تبعات سویی را نیز متوجه آثار و ابنیه موجود در این شهر کرده است.

وی ادامه داد: به طور قطع و به استناد تصاویر و عکسهای موجود، به دلیل فقدان حفاظت اصولی و نپرداختن ریشه‌ای به بحثهای مرمت، اکنون شاهد هستیم که در تمام بناهایی که طی ۸۲سال اخیر در بیشاپور کشف شده آثار متعدد و عمدتا غیرقابل بازگشتی از فرسایش دیده می‌شود.

این فعال میراث فرهنگی به گوشه‌ای از این تخریب‌ها اشاره و بیان کرد: جدا شدن گچهای دیوار‌ها در دالان‌ها و بناهای متعدد شهر، شکسته شدن برخی آثار سنگی در مدرسه دوره اسلامی، از بین رفتن تدریجی سفالهای حمام بیشاپور، فرسایش تدریجی برخی از گچ بری‌های نفیس تالار تشریفات و… از جمله بخشهایی از اثرات فرسایشی هستند که طی سالهای اخیر همچنان تداوم داشته و به گونه‌های مختلف تهدیدی عمده برای بیشاپور محسوب می‌شوند.

عباسپور افزود: از سوی دیگر به طور حتم یکی از اصلیترین چالش‌ها و مشکلات حال حاضر شهر تاریخی بیشاپور، وضعیت مدیریتی این شهر و به تبع آن فعالیتهای پژوهشی، حفاظتی و مرمتی مرتبط با آن است.

وی با بیان اینکه پایگاه پژوهشی بیشاپور به عنوان اصلیترین نهادی که به عنوان دستگاهی تخصصی وظیفه پژوهش، حفاظت و مرمت این شهر را برعهده دارد، ادامه داد: این پایگاه طی سالهای اخیر در انفعال کامل به سر برده و به جز چند فصل حفاری پراکنده که در ‌‌نهایت دیواره‌های کشف شده را نیز به حال خود‌‌ رها کردند و چند فعالیت محدود دیگر عملا اقدام شایان توجه‌ای که در حد و اندازه‌های شهر باستانی بیشاپور باشد را انجام نداده است.

عضو شورای مرکزی انجمن هم اندیشان جوان شهرستان کازرون گفت: متأسفانه انفعال محض این پایگاه پژوهشی بیشاپور و عدم پاسخگویی مسئولان آن و همچنین مسئولان سازمان میراث فرهنگی در خصوص عملکرد این پایگاه، باعث تداوم چالش‌ها و پیدا شدن ابعاد تازه‌ای در مشکلات بیشاپور شده است.

وی اظهار داشت: از دیگر مشکلات عمده امروز شهر بیشاپور، کوتاهی دیوار این شهر برای عبور هرنمونه تأسیسات نیرو و جاده است به گونه‌ای که طی سالهای اخیر تقریباً هر خط انرژی اعم از آب، فیبرنوری و… تنها با چند نامه نگاری ساده و چند جلسه، موفق به عبور از این گنجینه تاریخی شده که در برخی موارد اقدامات قابل توجهی هم از سوی سازمان میراث فرهنگی برای کنترل و چگونگی عبور این تأسیسات از حریم بیشاپور صورت گرفت و طبیعتا بار تخریبی آن‌ها را کاهش داد.

این فعال میراث فرهنگی تاکید کرد: بیشاپور در حالی که بیش از یک هزار و ۷۰۰ سال از عمر خود را سپری کرده، از حدود ۸۲سال پیش پا به تجربه جدیدی از حیات خود گذاشته است. وی ادامه داد: تجربه‌ای که گرچه باعث مطرح شدن دوباره نام این شهر شده، اما بیش از آن تهدیدهای تخریبی عمده‌ای را نیز برای آن بدنبال داشته است.

عضور شورای هم اندیشان جوان کازرون تاکید کرد: امید می‌رود در افق ۸۳سالگی از شروع فعالیتهای علمی باستان‌شناسی در بیشاپور، چنانچه به دنبال شناخت، حفظ و معرفی هرچه بهتر این مجموعه هستیم، یک بازاندیشی کلی و علمی در عملکردمان نسبت به این نگین باستانی کشور داشته باشیم زیرا بدون شک تداوم وضعیت موجود در بیشاپور، چیزی جز روند معکوس تاریخی و از بین رفتن تدریجی آثار موجود را برای این شهر در پی نخواهد داشت.