فغان بهار در باغ دلگشای شیراز

شیراز ۱۴۰۰ به نقل از ایرنا

عطر بهار نارنج این روز‌ها ضمیمه هر آمد و شدی در کوچه‌ها و خیابان‌های شیراز است؛ اما در این حوالی در نزدیکی آرامگاه سعدی، فغان بهار از رنج روزگار شنیده می‌شود.

بهار نارنج‌‌‌ همان شکوفه درخت نارنج است که در فصل بهار درخت را زینت داده، در پاییز و زمستان، جای خود را به میوه نارنج می‌دهد.

این عطیه الهی به اردیبهشت شیراز در زمینه دارویی نیز کاربرد دارد و آنچنان که منابع مختلف نگاشته‌اند عرق بهارنارنج آرامش بخش، کاهش دهنده سردردهای عصبی و می‌گرنی، تقویت کننده معده، از بین برنده تپش نامنظم قلب، تشویش و اضطراب، اشتهاآور و ضد سرفه است.

برخی نیز خواب خوش و آرام را ارمغان دم کردن چای به همراه بهارنارنج می‌دانند.

این خواص دارویی سبب شده است شکوفه‌های درخت نارنج طرفداران زیادی داشته باشد و این موضوع بهای هر کیلوگرم بهارنارنج را در بازار شیراز به حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار ریال رسانده است.

اگرچه کمتر کوی و برزنی در شیراز است که از عطر بهار نارنج بی‌نصیب باشد، با این حال آنان که می‌خواهند از عطر بهار نارنج در شهر شعر و ادب بهره کامل ببرند در باغ‌های قدیمی مانند باغ دلگشا این توفیق را خواهند داشت.

این باغ واقع در نزدیکی آرامگاه سعدی در فهرست باغ‌های تاریخی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار دارد و عمارت‌های ساخته شده در آن مربوط به دوره قاجاریه است.

برخی منابع قدمت این باغ را به زمان ساسانیان دانسته‌اند و وجه مسلم اینکه این باغ در دوره صفویه از جمله باغ‌های مشهور و آباد شیراز محسوب می‌شده است.

این روز‌ها تصویر اجتماع ده‌ها نفری کارگران روزمزد جویای کار و از طرفی ایستگاه فروش بهار نارنج ضمیمه ورودی این باغ تاریخی است.

در حالی که ده‌ها کارگر ایرانی در بیرون باغ منتظر ترمز ماشین‌هایی هستند که آن‌ها را برای کارگری ببرند، در باغ دلگشا کارگران کشور همسایه شرقی ما مشغول جمع آوری بهار نارنج هستند.

صحنه‌های درون باغ تکان دهنده است. کارگران خارجی زیردرختان پارچه‌ای پهن می‌کنند و با چوب به جان درختان می‌افتند. فغان بهار است که شنیده می‌شود.

نخستین بار گردشگری از تهران با حضور در دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) پیگیری این موضوع را خواستار شد.

محمد ۴۰ ساله می‌گفت: صحنه ناراحت کننده‌ای بود، حدود ۴۰ نفر زن و مرد با چوب به جان درختان باغ دلگشایی افتاده بودند که در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

سخن این گردشگر واقعیت داشت و زمانی که خبرنگار ایرنا با تهیه بلیت سه هزار ریالی وارد باغ دلگشا شد، گردشگران بسیاری را دید که از دیدن صحنه تکاندن بهار نارنج آزرده خاطر شده‌اند.

صحنه‌های خشم بشر بر طبیعت در حالی در اذهان ثبت می‌شد که افزون بر پنج پارچه نوشته نصب شده در نقاط مختلف باغ از شهروندان و گردشگران شیراز خواسته است که به درختان نارنج دست نزنند و بهار نارنج را نچینند.

آذری گردشگری از تبریز می‌گوید: ابتدای ورود به باغ دلگشا بر خود بالیدم که چنین توجه و حفاظتی از باغی تاریخی صورت می‌گیرد اما وقتی دیدم با ‌‌‌نهایت بی‌رحمی بر شاخه‌های درختان نارنج باغ می‌زنند، در شگفت ماندم.

محمدی گردشگری از بوشهر نیز بر این باور است که مردم برای استشمام بوی بهار نارنج و دیدن صفای طبیعت به باغ دلگشا می‌آیند و اگر بنا باشد بهاری بر شاخه درختان نباشد رغبتی برای حضور در باغ نخواهد بود.

فهندژ شهروند شیرازی هم با ناراحت کننده توصیف کردن صحنه تکاندن درختان نارنج می‌گوید: درختان باغ دلگشا میراثی ملی است و اگر این نبود، در فهرست آثار ملی نمی‌آمدند. نمی‌دانم با چه جراتی درختان باغ برای منفعتی زودگذر چنین مورد تاخت و تاز قرار می‌گیرند.

وی می‌افزاید: به نظر می‌رسد مسوولانی که قصد توسعه گردشگری در استان را دارند از این امر مطلع نیستند وگرنه به تاراج دادن میراث ملی برای منفعت عده‌ای اندک پذیرفته نیست.

نوری شهروند دیگر شیراز نیز بر این باور است که بهار درخت‌های نارنج باغ دلگشا سرمایه‌ای متعلق به همه مردم است.

وی معتقد است: هجمه‌ای که به درختان باغ دلگشا صورت می‌گیرد با رویکرد و شعارهای شهرداری شیراز در زمینه شناساندن اهمیت فضای سبز و تاکید بر گسترش آن نیست چرا که منفعت مالی اندک فروش بهار نارنج به بهای زیاد از بین بردن تدریجی یک اثر ملی خردمندانه نیست.

استواری شهروند شیرازی که هر روز در مسیر کار خود پیاده از داخل یا بیرون باغ دلگشا گذری دارد، می‌گوید: به جای فروش بهار نارنج، آیا بهتر نبود، بهار نارنج جمع آوری شده به رسم هدیه به گردشگرانی که به شیراز سفر می‌کنند هدیه داده شود؟ آیا این کار برای جذب گردشگر اثرگذار‌تر است یا چاپ بروشورهای معرفی شیراز از محل درآمد فروش بهار نارنج که متاسفانه‌گاه سنگ فرش زمین می‌شوند.

گرم آبادی یک گردشگر دوستدار محیط زیست نیز بر این باور است که در صورت تداوم هجمه با چوب به درختان باغ دلگشا، این میراث ملی تهدید می‌شود.

این سخنان را یکی از کارکنان باغ تایید می‌کند. او می‌گوید: آنگونه که بر سر درختان می‌کوبند، این درختان دیگر ثمر و میوه نخواهند داد.

پیشنهاد راهگشا

کار‌شناس حوزه گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس در پاسخ به خبرنگار ایرنا گفت که ملکیت باغ دلگشا در اختیار مجموعه شهرداری شیراز است و تصمیم گیری درباره چگونگی اداره باغ و نگهداری آن در حوزه ماموریت این نهاد است.

محسن عامری افزود: بنای درون باغ دلگشا در زمره آثار ملی است که هر گونه تغییر و تحول و مرمت آن باید با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس صورت گیرد.

این کار‌شناس حوزه گردشگری معتقد است که از فضای عطرآگین باغ دلگشا به عطر بهار نارنج به عنوان جاذبه گردشگری شیراز در ماه اردیبهشت باید صیانت شود و قدم زدن گردشگران یا هر مساله دیگری نباید سبب شود که از جاذبه‌های این باغ کاسته شود.

وی ضمن آنکه از فروش بهار نارنج دفاع می‌کند و آن را عامل تقویت اقتصاد گردشگری می‌داند، پیشنهادی مرضی الطرفین دارد که رضایت مجموعه شهرداری و شهروندان و گردشگران شیراز را در پی خواهد داشت.

عامری گفت: به جای فروش بهار درختان نارنج باغ دلگشا می‌توان بهار نارنج باغ‌های دیگر که جنبه گردشگری ندارند را جمع آوری کرد و در ورودی باغ دلگشا به فروش رساند که از این طریق هم جنبه درآمدزایی حفظ می‌شود و هم سبب می‌شود که از جاذبه‌های باغ برای گردشگران کاسته نشود.

خبرنگار ایرنا با وجود دو بار مراجعه حضوری و تماس‌های مکرر تلفنی موفق به گفت‌و‌گو با مدیر باغ دلگشا شیراز نشد تا توضیحات وی را برای مردم گزارش دهد.

در راهروهای محصور به درختان نارنج باغ دلگشا، حدود سی تا چهل تبعه خارجی اعم از زن و مرد دیده می‌شوند که مشغول تکاندن شکوفه‌های درخت نارنج و یا جدا کردن شاخ و برگ درختان از بهار نارنج‌های جمع آوری شده به ضرب چوب از درختان هستند. با سووالی بی‌پاسخ درباره چرایی حضور این کارگران و حدس و گمان درباره سلامت و بهداشت بهار نارنج عرضه شده به مردم باغ را ترک می‌کنیم.

مرور می‌کنیم این سخن پیامبر گرامی اسلام (ص) را که فرمود: شکستن شاخه درختان همانند شکستن بال فرشتگان است.

پس، بهار شیراز را با دستان خود خزان نکنیم.