«خبرجنوب» نوشت: بی آبی در فارس بیداد می کند اما شهروندان لوله های آب به دست مشغول شستن خودروها، حیاط خانه و پیاده روها هستند؛ این برای کشوری که همیشه در طول تاریخ باید با کم آبی و امروز با بی آبی بسازد، شگفت آور است.
به همین خاطر بسیاری از کارشناسان و آنان که دغدغه ادامه تمدن ایرانی را دارند، می گویند جز راه های «سلبی» چاره ای برای کاهش مصرف آب نمی توان یافت؛ که پیش و بیش از همه راهکارها افزایش نرخ آب است.
در ایران به شکل شگفتآوری قیمت آب، برق، گاز و سوخت پایین است و این ارزانی، شهروندان را به استفاده هرچه بیشتر و بالاتر از نیاز «تشویق» می کند، حال آنکه کشور با «بحران آب» دست و پنجه نرم می کند.
در این میان مجلس به تازگی مصوبهای مبنی بر افزایش قیمت آب داشت که البته قیمت بالا رفته به قدری اندک است که مطمئنا نمی تواند کمکی به کاهش مصرف کند.
مجلس در مصوبه اخیر خود قیمت آب هر مشترک را ۱۵ تومان بیشتر کرده و البته نه با هدف مدیریت مصرف آب بلکه برای اینکه وزارت نیرو منبع مالی تازه ای برای آبرسانی به مناطق روستایی و عشایری بیابد؛ با این وصف جنبش در مدیریت مصرف آب در کشور و برداشتن یارانه ۷۰ درصدی آن دور از ذهن به نظر می رسد؛ در این شرایط برخی از واردات آب و انتقال آب از دریا به استانهایی چون فارس سخن به میان می آورند حال آنکه کارشناسان این کار را «ناشدنی» می دانند.
یارانه ۷۰ درصدی بر آب
اگرچه ۹۵ درصد منابع آبی فارس در بخش کشاورزی مصرف شده و بخش عمده ای از آن به خاطر کشت محصولات پرآب بر و کشت سنتی «هدر» می رود، اما آب شرب با کیفیت هم وضع چندان مناسبی ندارد. چه اینکه در یکی دو سال اخیر چاه های بیشتری در منطقه سبز پوشان برای تامین آب شرب مردم شیراز حفر شده و آب شرب ۳۰ درصد از نقاط شیراز به شدت به بارندگی ها و مخزن سد درودزن وابسته است؛ با این وجود مصرف آب نه تنها کمتر نشده، بلکه افزایش هم یافته است. آن طور که ا…بخش نظرپور، مدیرعامل آبفای شیراز به «خبرجنوب» می گوید مردم شیراز بابت هر یک هزار لیتر آب ۴۰۰ تومان می پردازند حال آنکه قیمت تمام شده آب تصفیه شده مصرفی یک هزار و ۲۰۰ تومان است؛ این یعنی یارانه ای ۷۰ درصدی بر محصولی که به خاطر کمبود شدید آن نباید ارزان فروخته شود.
نظرپور ادامه می دهد: «منابع آبی ما بسیار کم شده و محدود است، در صورت انتقال آب از نقاط دیگر و به ویژه چنانچه قرار باشد از دریا به فارس منتقل و آب شیرین شود قیمت هر مترمکعب آب به ۱۲ هزار تومان افزایش می یابد. این نشان می دهد که باید الگوی مصرف را تغییر داد و آب را گران تر کرد چراکه اکنون آب قیمتی ندارد.»
فکرش را بکنید، بسیاری از شیرازی ها از کولرهای آبی استفاده می کنند و کولرها را شب تا صبح روشن می گذارند؛ از همین آب تصفیه شده با کیفیت برای شستن لباس ها، فرش، خانه، حیاط، خودرو و… استفاده می شود حال آنکه در کشورهای پر باران اروپایی آب شرب تصفیه شده را از آب بهداشتی جدا کرده اند. آن طور که مدیرعامل آبفای شیراز می گوید، چنانچه قرار باشد چنین کاری در شیراز انجام شود بودجه بسیار کلانی را نیاز دارد و باید پرسید که آیا با توجه به خطرات اجتماعی، زیست محیطی و … که بحران آب پدید می آورد آیا نباید این هزینه را به جان خرید؟
چه اینکه امروز در کشور میلیاردها تومان از دست میرود و صرف پروژه هایی می شود که پس از تکمیل میبینیم کمترین کارایی ندارند.
نظر پور می گوید: «مگر اینکه از شبکه کنونی برای آب بهداشتی استفاده کنیم و مرکزهایی برای توزیع آب شرب در نقاط مختلف شهر پدید بیاوریم.» این طور که به نظر می رسد این رویکرد هم می تواند مشکلات بسیاری پدید بیاورد؛ از جمله مشکلات بهداشتی. چه اینکه اگر این کار شدنی بود در سال های اخیر انجام می شد.
رویایی به نام شیرین سازی آب دریا
اگر بگوییم برخی درباره راهکارهای بحران آب «رویا پردازی» می کنند بی راه نرفته ایم. بسیاری پیشنهاد می کنند که آب خلیج فارس به فارس منتقل و شیرین شود.
کارشناسان می پرسند با انبوه نمک هایی که از این شیرین سازی به جا می ماند چه کار می کنید؟ واقعیت این است که این نمک ها چه در دریا رها شود و یا جایی برای نگهداری آن ایجاد کنیم نتیجهای جز به هم خوردن تعادل اکوسیستم در پی نخواهد داشت که این به بحران های پرشمار زیست محیطی و اجتماعی می انجامد. چه اینکه خلیج فارس به خاطر تردد نفتکش ها، برداشت منابع گازی و نفتی و همچنین انفجار چاه های نفت در زمان جنگ دوم خلیج فارس (جنگ عراق و کویت) آلوده ترین پهنه آبی جهان به شمار می رود و جز نمک انبوهی از مواد نفتی و شیمیایی هم از آب دریا به جای خواهد ماند؛ البته به شرط اینکه این آلودگی ها به آبهای شیرین شده ای که به خانه های مردم پمپاژ خواهد شد، راه نیابد که اگر چنین شود سونامی بیماری های تازه ای در پیش خواهد بود.
این است که نگهداری منابع آب در دسترس بیش از همیشه اهمیت پیدا می کند؛ در این میان بیش از همه ، مردم می توانند با کاهش مصرف از اینکه آب از دست برود جلوگیری کنند.
فرسودگی شبکه های آب
برخی کارشناسان می گویند بخشی از آب شرب مصرفی در شهرها و روستاهای کشور در شبکههای آب هدر می رود؛ اشاره آنها به فرسودگی شبکههای آب شهری است. بسیاری از این شبکه ها به اوایل انقلاب تعلق دارند. دوره ای که به صورتی جهاد گونه ، شبکههای توزیع آب و برق گسترش یافتند. امروزه اما نیاز است آن «جهاد» دوباره تکرار شود. به ویژه اینکه برخی از هدر رفت ۳۰ درصدی منابع آب در شبکه خبر می دهند.البته مدیرعامل آبفای شیراز این را رد کرده و میگوید: «ما حدود ۳ هزار و ۳۰۰ کیلومتر شبکه در فارس داریم که باید ۶۵۰ کیلومتر آن تعویض شود؛ البته این به معنای معیوب بودن کل شبکه ۶۵۰ کیلومتری نیست بلکه به خاطر تراکم سازی در شیراز باید قُطر لوله ها تغییر کند با این حال امسال، یعنی در سال ۹۵ هنوز هیچ اعتبار مالی به ما پرداخت نشده است.»
تابستان به سر آمد و گرمای امسال امان از مردم بریده ؛ مدیرعامل آبفای شیراز می گوید که مشکلاتی پدید آمد ولی مردم در کل نسبت به قبل بیشتر مراعات کردند.
او ادامه می دهد: «وضع منابع آب خوب نیست و باید این را بپذیریم؛ باید مدیریت مصرف را تغییر داده و با وضع جدید سازگار شویم.»
از وضع منابع آب شرب که بگذریم، شیره جان فارس را کشاورزی دارد می مکد؛ حوزه ای که ۹۵ درصد منابع آبی فارس را بر باد می دهد؛ اینک باید پرسید که واقعا چرا مسئولان با اینکه نسبت به بحران کم آبی به خوبی آگاه هستند اقدام درخوری برای کاهش مصرف نمی کنند؟
و واقعا چرا با وجود منع قانونی هنوز محصولاتی چون شلتوک در این استان کشت می شود؛ و اینکه اگر پیش بینی وزیر نیرو مبنی بر «نابودی تمدن ایرانیان به خاطر بحران آب» محقق نشود و اثری از زیست در استانی چون فارس باقی بماند، به راستی چه پاسخی باید به آیندگان درباره این منابع از دست رفته بدهیم؟
قطعا الگوی مصرف ما نیاز به اصلاح داره. ولی باور کنیم یه حیاط شستن در برابر هدر رفت آب در شبکه لوله کشی و آبیاری سنتی به سبک ۲۰۰۰ سال قبل در کشاورزی هیچی نیست.
به هر حال ما باید تو همه موارد صرفه جویی کنیم. یه حیاط شستن خودش کلی آب مصرف میکنه!!
به نظر من یک بهترین راه های کاهش مصرف آب فرهنگ سازی از طریق رسانه های مختلف به خصوص تلوزیونه. هم اثربخش تره هم کم هزینه و هم تاثیرش رو زودتر نشون میده.
متاسفانه تو کشور ما به هیچ وجه در حد نیاز به فرهنگ سازی توجه نشده.
زمانی که بر اساس گفته مسوولین ۹۰ درصد آب مصرفی کشور در کشاورزی مصرف میشه….
صحبت کردن در مورد مشترک های خانگی منطقی به نظر نمیرسه
باید کشت محصولاتی که آب زیادی نیاز داره تعطیل بشه و اون محصول رو از خارج وارد کرد
مانند برنج، هندوانه و . . .
ما فرهنگ استفاده صحیح را نداریم. در مدیریت شعار و پلاکارد جای خود را به “اقدام و عمل” داده اند. من می دانم که تنها در یکی از واحدهای نسبتا کوچک یک اداره دولتی روزانه چقدر آب شرب تسویه شده هدر می رود.