آرشیو ملی هنر ایران، لنگ زمین و پول

شیراز میزبان آرشیو ملی هنر ایران می شود اگر مسئولان استانی برای تامین منابع و زمین مورد نیاز این پروژه اقدام کنند. هر کشور تنها یک مرکز اسناد ملی و یک آرشیو ملی دارد. به گزارش شیراز۱۴۰۰ به نقل از خبرجنوب، اگرچه مرکز اسناد ملی ایران در تهران مستقر است اما شعبه ای از آن در قالب کتابخانه ملی در فارس فعال است؛ ایران اما آرشیو ملی هنر ندارد و شیراز می تواند با راهاندازی این آرشیو به نوعی تبدیل به پایتخت هنری ایران شود. چندی پیش رضا صالحی امیری، رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران پیشنهاد راه اندازی این آرشیو در شیراز را مطرح کرد و اکنون کورش کمالی سروستانی، رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران، شعبه فارس به خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر «خبرجنوب» می گوید که راه اندازی این آرشیو در شیراز می تواند به تعالی بیش از پیش فرهنگی شیراز کمک کند و جاذبه تازه ای برای این شهر باشد.
او ادامه می دهد: «هم اکنون آرشیو محدودی در زمینه موسیقی و سینما در کشور داریم ولی آرشیو ملی هنر ایران که شامل ۷ هنر شود وجود ندارد؛ حال آنکه در سراسر جهان جایی را به عنوان آرشیو ملی هنر در اختیار دارند».
به باور کمالی سروستانی، وجود بنیادهای فرهنگی این چنین سرانه مصرف فرهنگی را در شیراز بالا می برد. او می گوید: «یکی از شاخصه شهرهای فرهنگی، مصرف فرهنگی است. از این رو این آرشیو می تواند ضمن بالا بردن مصرف دانش، ذوق هنری را افزایش دهد.
به این ترتیب این آرشیو نه تنها ارج گذاری به هنر و گنجینه یک ملت است بلکه مصرف و ذوق هنری را بالا می برد.»پیشنهاد کمالی سروستانی این است که با توجه به وجود تاسیسات فرهنگی چون آرامگاه حافظ، کتابخانه ملی، مجموعه تالار حافظ و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، آرشیو ملی هنر هم در همین محدوده از شهر راه اندازی شود. از قرار معلوم طرح پیشنهادی پروژه هم به تهران فرستاده شده اما هنوز یک پرسش پیش روی این پروژه است؛ اینکه با توجه به وضع منابع اعتباری کشور، پول ساخت آن را از کجا باید تامین کرد؟
نیاز به تامین منابع اعتباری
آرشیو ملی هنر در برگیرنده هنرهای موسیقی، هنرهای نمایشی، تجسمی، صنایع دستی، ادبیات و معماری میشود. رئیس مرکز اسناد فارس تاکید می کند که کار آرشیو هنری جمع آوری آثار و نه گزینش آنهاست. جمع آوری آثار اغلب در قالب سی دی و نوار، جمع آوری عکس هنرمندان و آثار هنری، تدوین زندگی نامه هنرمندان، جمع آوری اسناد مربوط به تاریخ هر کدام از هنرها و … می شود. در صورت راه اندازی پروژه هر پژوهشگری که وارد ساختمان آن شود فضای کوچکی را برای استفاده از این آرشیو در اختیار خواهد داشت. آنچه اهمیت داشتن چنین پروژه ای را بیشتر میکند، این است که بتوان آرشیو ارزشمندی را از هنرهای تاریخ ایران آماده و از نابودی آنها جلوگیری کرد. رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس در این باره می گوید: «چنین مرکزی افزون بر مزیت های علمی، بر مزیت های فرهنگی شهر میافزاید و نهادهایی چون ارشاد، شهرداری و شورای شهر می توانند در این زمینه کمک کنند».
البته فارس از ساخت پروژه های فرهنگی خاطرات زیاد خوبی ندارد. برای نمونه از شروع ساخت پروژه باغ موزه مشاهیر شیراز نزدیک به ۲۰ سال می گذرد اما هنوز پروژه به بهره برداری نرسیده است. ساخت تالار مرکزی شیراز هم در یکی دو سال اخیر سرعت گرفته وگرنه پیش از آن جز یک نام از این تالار چیزی وجود نداشت. مشکل مشترک همه این پروژه هم یکسان است؛ نبود یا کمبود منابع مالی. پرسش اینجاست که آیا آرشیو ملی هنر ایران به چنین سرنوشتی دچار نخواهد شد؟ کمالی سروستانی در پاسخ می گوید: «به این بهانه که منابع مالی محدود است نمی توان دست روی دست گذاشت و کار ساخت پروژه های بزرگ فرهنگی را شروع نکرد. در واقع باید در بخش فرهنگی سرمایه گذاری کرد و جوانب مختلف را در نظر داشت».
او ادامه می دهد: «برای این پروژه باید موضوعات مختلفی را در نظر داشت. برای نمونه باید ارتفاعی مناسب قطب فرهنگی کشور برای ساختمان آن در نظر گرفته شود؛ همچنین معماری آن به گونه ای باشد که با معماری سنتی شهر هم افزایی داشته باشد».
آن طور که مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران، شعبه فارس می گوید، برآورد اولیه منابع مورد نیاز پروژه ۲ میلیارد تومان است ولی با توجه به متراژ ۱۰ هزار متری نهایی آن، ۲۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است. به باور وی، نه تنها داشتن چنین مرکزی در شیراز جایگاه شهر را به عنوان مرکزی ملی تثبیت می کند بلکه ضرورت اجرای یک پروژه فرهنگی کشوری را نشان می دهد. این بدان معناست که پژوهشگران چنانچه بخواهند درباره تاریخ ۷ هنر در ایران پژوهشی انجام دهند یا فیلم سازان بخواهند فیلمی بسازند باید به جای تهران به شیراز بیایند؛ که این خود می تواند به افزایش درآمدهای شهر هم کمک کند.
نیاز به همت مسئولان
رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس می گوید که تا جای امکان تلاش می شود برای این مرکز اصل آثار هنری خریداری شود و در برخی هنرها همچون فیلم های سینمایی به ویژه آثار قدیمی کپی آنها تهیه می شود. اگر پژوهشگری بخواهد برای نمونه فیلمی سینمایی را مورد مطالعه قرار دهد، آن فرد می تواند سالن پژوهشی کوچکی برای تماشای آن فیلم در اختیار داشته باشد. کمالی سروستانی می گوید: «پژوهشگر باید در این مرکز بتواند هرچه از موسیقی، سینما، معماری و دیگر هنرهای ایران بخواهد بیابد. البته کار آرشیو ملی هنر گزینش آثار نیست بلکه جمع آوری آن هاست».
سال هاست که شیراز می خواهد به عنوان پایتخت فرهنگی ایران شناخته شود. اما آنچه به عنوان ملاک های این عنوان مطرح می شود اغلب داشته هایی است که از گذشتههای دور و نزدیک در شیراز به یادگار مانده است. به همین خاطر راه اندازی آرشیو ملی هنر در این شهر میتواند به تثبیت جایگاه شیراز به عنوان پایتخت فرهنگی ایران کمک کند و شاید اگر مسئولان استانی برای تامین زمین و تسهیل ساخت این پروژه اقدام نکنند چه بسا رقیبانی دیگر گوی سبقت را از شیراز بربایند و این مرکز را از آن خود کنند. پس فرصت را نباید از دست داد.