خشک! شاید کمتر کسی در جهان به راحتی بتواند تشخیص دهد که خشک نام یک رودخانه است. رودخانه ایی به طول یک شهر، شهری با باغ های سرسبز و سروهای سر به آسمان ساییده که امروز دلهره مردمش از پای در آمدن این سروها و خشک شدن رودخانه است.
به گزارش شیراز۱۴۰۰ و به نقل از افسانه، رودخانه ایی که در طراحی های کهن شهر شیراز برای تلطیف هوا مد نظر معماران قرار گرفته بود تا هوای خنک باغات قصردشت را مرطوب کند. این رودخانه امروز خشک است و سالهاست حتا مهمان سیل آبهای فصلی نیز نبوده، اما وجود آن در امتداد شهر شیراز همواره مسایل و مشکلاتی در حوزه خدمات شهری به دنبال داشته است.
رها سازی فاضلاب های شهری، صنعتی و بیمارستانی ، ساخت و سازهای غیر مجاز، لای روبی ها لوله گذاری ها و… از جمله مسایل پیش روی مسوولان شهری در سامان دهی رودخانه خشک است.
رودخانه خشک رودخانه فصلی است که از ملحق شدن آب دو قنات نهراعظم و چنار سوخته تشکیل شده و پس از عبور از شهر شیراز به سمت جنوب شرقی حوضه خود متمایل شده و به دریاچه مهارلو می‌ریزد. حوضه آبریز رودخانه خشک به فرم ِکشیده و در جهت شمال غرب به جنوب شرق است و یکی از زیرحوضه‌های دریاچه مهارلو محسوب می‌شود. این رودخانه به صورت قطری از وسط شهر شیراز می‌گذرد و گویی شهر را به دو نیم تقسیم کرده‌است.
این رودخانه در مناطق ۱، ۳،۷ و ۶ شهرداری شیراز قرار دارد و به گفته مسوولان در ابتدا میانه و انتهای آن مشکلاتی برای نگهداری و ساماندهی رودخانه وجود دارد که البته متفاوت از یکدیگر است.
*طرح جامع ساماندهی رودخانه خشک اجرایی می شود
معاون فنی و عمرانی شهرداری شیراز از تدوین طرح جامع ساماندهی رودخانه خشک در شهرداری شیراز خبر داد و گفت: عملیات اجرایی طرح جامع سامان دهی رودخانه خشک از سال آینده آغاز می شود.
آرش فرج زاده در گفت وگو با افسانه افزود: در حال حاضر حوزه معاونت شهرسازی و معماری و حوزه معاونت فنی و عمرانی شهرداری شیراز شرح خدماتی را برای مشاور پیش بینی کرده اند که درواقع کل رودخانه خشک و منشعباتی که از رودخانه نهر اعظم به آن متصل می شود به صورت طرحی جامع و کامل تدوین و آماده اجرا شود.
وی یکی از ویژگی های رودخانه خشک را امتداد آن در تمام شهر دانست و تصریح کرد: این ویژگی سبب شده است علاوه بر شهرداری، سازمان های دیگری از جمله آب منطقه ایی نیز حساسیت هایی بر روند ساماندهی رودخانه داشته باشند؛ از این رو در تدوین طرح جامع تامین نظرات این سازمان ها نیز مد نظر قرار می گیرد.
فرج زاده با اشاره به اینکه تهیه طرح جامع ساماندهی رودخانه خشک در حال حاضر در مرحله عقد قرار داد است، خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه این رودخانه در محدوده خدماتی شهر شیراز نیز قرار گرفته است، باید از نقطه نظر مسایل زیبایی شناسی منظر شهری، عبور و مرور ودبی آب، مسایل هیدرولیک و هیدرولوژی، عبور آب به شکل جامع دیده شود.
وی همچنین تاکید کرد: برای انجام طرح های معماری در زمینه زیباسازی نیز خط قرمزها در این طرح جامع مشخص خواهد شد.
وی درخصوص زمان بندی احتمالی برای پایان طرح نیز گفت: به علت زیاد بودن طول رودخانه، ساماندهی آن به طور کلی برنامه ریزی نخواهد شد، بلکه بر حسب شرایط رودخانه و نیازهای شهر در مقاطع جداگانه طراحی می شود.
*پارک حاشیه رودخانه خشک در بولوار چمران به بهره برداری می رسد
معاون فنی و عمرانی شهرداری شیراز همچنین از اجرای طرح های فوری سامان دهی در خصوص رودخانه خشک خبر داد و افزود: یکی از طرح هایی که در کوتاه مدت به سامان دهی رودخانه کمک کرده و در راستای طرح جامع نیز تدوین شده است، ایجاد فضای مناسبی مانند پارک در بلوار چمران بعد از نهر اعظم است.
فرج زاده با اشاره به اینکه در حال حاضر این منطقه محل تجمع مردم است، خاطر نشان کرد: عملیات احداث این پارک تا پایان فصل بارندگی به پایان می رسد.
*شهرداری مناطق با ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم رودخانه برخورد می کنند
وی در پاسخ به این سوال که شهرداری با ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم رودخانه چه برخوردی می کند، خاطر نشان کرد: این ساخت و سازها در صورتی که غیر قانونی بوده و در کمیسیون ماده ۱۰۰ رای تخریب گرفته باشد، توسط شهرداری های مناطق شناسایی و تخریب می شود.
فرج زاده با تاکید بر اینکه در ابتدا میانه و انتهای رودخانه شرایط سختی حاکم است، گفت: با توجه به اینکه تعدادی روستا به محدوده خدمات شهر شیراز اضافه شده اند، در حریم رودخانه مشکلاتی دارند که سبب شده مسایل منطقه ۷ در زمینه ساماندهی رودخانه پیچیده تر از سایر مناطق باشد.
*شرایط رودخانه خشک در پایین دست پیچیده تر است
شهردار منطقه ۷ نیز با اشاره به اینکه ۱۴ کیلومتر از مسیر ۳۰ کیلومتری رودخانه خشک در این منطقه قرار دارد در گفت وگو با افسانه به مشکلات موجود پرداخت و گفت: یکی از مشکلات عمده ایی که رودخانه خشک در منطقه ۷ دارد کم شدن شیب رودخانه در پایین دست است. این کاهش شیب که سبب کاهش سرعت آب می شود رسوب گل و لای را در منطقه به همراه دارد.
*مردم ضایعات را در رودخانه رها می کنند
سعید معصومی انباشته شدن ضایعاتی که شهروندان در رودخانه رها می کنند را از دیگر مشکلات منطقه دانست و افزود: عملیات لای روبی رودخانه خشک در منطقه ۷، هر ساله انجام می شود.
معصومی با تاکید بر اینکه اغلب ساخت و سازهای غیر قانونی در حریم رودخانه در روستاهایی که به تازگی به شیراز پیوسته اند رخ داده است، افزود: این ساخت و سازها در زمان اداره این مناطق به دست دهیاری ها و بخشداری ها رخ داده که هم اکنون در حال اصلاح است. وی افزود: عملیات دیوارگذاری کنار رودخانه درمنطقه هفت به شکل کامل انجام شده و رودخانه از پل پرویزی تا فرصت شیرازی دارای دیوار است.
معصومی، درخت کاری احداث پارک های حاشیه ایی ارتقا منظر شهری در اطراف رودخانه را از دیگر فعالیت های انجام شده توسط شهرداری منطقه ۷ برشمرد. شهردار منطقه ۷ رها سازی فاضلاب در رودخانه را از مشکلات عمده در حفظ و نگهداری و ساماندهی آن دانست و افزود: این فاضلاب ها که به ویژه از منطقه پل علی ابن حمزه(ع) به رودخانه وارد می شود، سبب ایجاد آلودگی و انتقال آن به دریاچه نمک می گردد.
*بعضی کشاورزان از پساب های رودخانه استفاده می کنند
وی با ابراز تاسف از اینکه در پایین دست رودخانه بعضی کشاورزان از این فاضلاب ها بهره برداری می کنند خواهان تکمیل شبکه های فاضلاب شد و تصریح کرد: در حال حاضر کانال هایی در کف رودخانه در حال احداث است تا با جلوگیری از روان شدن فاضلاب در سطح، از آلودگی و بوی مشمئز کننده آن در پایین دست رودخانه بکاهد.
*وجود آب دائم در رودخانه از مشکلات آن می کاهد
شهردار منطقه ۳ شیراز نیز که از مناطق درگیر با مشکلات رودخانه خشک است، با تاکید بر لزوم اجرای این طرح جامع گفت: شهرداری های مناطق تنها می توانند در بحث لایروبی و دیوارگذاری و انجام بعضی پروژه های زیبا سازی فعالیت های پراکنده ایی انجام دهند، در صورتی که با اجرای طرح جامع با یک نگاه کلی سامان دهی رودخانه نتیجه
پایا تری به دنبال خواهد داشت.
حسام قلعه دار در گفت وگو با افسانه،ضمن تاکید بر اهمیت وجود آب دائم با حجم کم در رودخانه، خاطر نشان کرد: اگر شهرداری بتواند آبهای بیرون شهر را مهار کرده و در ایام سال به خصوص تابستان ها در مسیر رودخانه به جریان بیندازد، می توان شاهد شکل گیری مبلمان شهری زیبا و مناسب در این مسیر بود.قلعه دار همچنین در خصوص وجود ساخت و سازهای غیر مجاز نیز گفت: در منطقه ۳ هیچ گونه ساخت و ساز غیر قانونی در حریم رودخانه وجود ندارد. به نظر می آید سامان دهی رودخانه خشک با همکاری شهرداری و سایر سازمان های مسوول امکان پذیر خواهد بود. وجود طرحی جامع، امیدواری به این ساماندهی را قوت می بخشد؛ البته شاید انجام اقداماتی همچون آگاه سازی و انتقال فرهنگ متناسب با زندگی در محدوده رودخانه نیز بتواند از مشکلاتی همچون رها سازی فاضلاب ها و استفاده از پساب در آبیاری و کشاورزی و یا ساخت و سازهای غیر مجاز بکاهد.
ممکن است مدیریت آب های سطحی و برنامه ریزی های مدونی همچون این طرح جامع با وجود خشک سالی های پیاپی بتواند آب را به رودخانه خشک بازگرداند و تفریح گاه ها و مناظر زیبای شهری را در اطراف آن رقم بزند؛
شاید با فرا رسیدن آن روز دیگر خشک، نامی برازنده برای این رودخانه نباشد!
واقعا حرف درستی زدید.همیشه برای من این سوال وجود داشته که چرا اسم این رودخانه، خشک گذاشته شده!!قدیمی های شیراز اسم زیبایی بکار میبردن اما با آغاز دوران افول فارس اسم ناهمگون و عجیب خشک رو برای آن انتخاب کردن و اونقدر هم این اسم رو تکرارکردن که واقعا خشک شد!!بجز مبحث نامگزاری ،بلاتکلیف بودن مکان رودخانه هست که از شلوغ ترین مناطق شهر عبورمیکند..منکه بعید میدونم تواین بحران کم آبی سدساخته بشه وبتوان اونجا آب جاری کرد ولی چرا باید این مکان تبدیل به زباله دانی و دفع ضایعات بیمارستانی ،نخاله های ساختمانی و فاضلاب بشه؟؟کسی به این فکرمیکنه که چقدر میتونه بیماری زا باشه؟؟کسی میدونه از این آب لجن آشغال درپایین دست شهر کشت سبزیجات صورت میگیره و به خورد مردم میدن؟؟کسی اهمیت میده به این موضوعات؟؟نه!همه صبحشون به شب برسونن و یه نون بخور نمیر داشته باشن کافیه!تا وضعیت بحرانی نشه کسی اهمیت نمیده هرچند که الان وضعیت بحرانی هست ولی هنوز نفسی بالا پایین میره!پس کافیه!
درهرصورت بهترین طرح های گردشگری رو میشه اونجا اجرا کرد البته قبلش باید ضایعات و نخاله ها جمع آوری بشن!
رودخانه خشک بزرگترین نقطه قوت و ضعف شیراز بصورت توام هست!!!!!!!!
یه پتانسیل قوی و یه عارضه طبیعی که اگکثر شهرهای ایران به این قوت و عرض و عمق و کشیدگی در طول شهر ازش بی بهره اند و در صورت احیا با طراحی های معماری چشمگیر و حتی کم خرج و سودآور میتونه حیات طبیعی رو به رودخانه و نشاط رو به مردم هدیه بده
اما با بی مهری های فعلی مسولان شهری وصله ناهماهنگ شیراز شده.
شما در نظر بگیرید گردشگران رو با تاکسی های فرودگاه بخوان به هتلهای مرکز و شمال شهر منتقل کنن، اکثر تاکسیها مسافرین رو برای گریز از ترافیک از همین کنارگذرهای بتنی و بی روح رودخانه خشک منتقل میکنن و وضعیت وخیم فعلی، شدیدا توی ذوق گردشگر میزنه
طرح های فوق العاده ای روی این رودخانه و در طول کشیدگی اون طراحی شده مثل رستوان معلق، مسیرهای تفریح همگانی، پلهای معلق با فضای سبز کم هزینه ولی چشمگیر و گذرهای …
اما حیف که مسولان اگه علاقه به دادن هزینه برای طراحی ندارن، به طرحهای دانشگاهی هم نیم نگاهی نمیکنن
چرا مثلا مانند پل طبیعت تهران، روی این مسیر با اتصال بخشی از باغهای قصرالدشت به باغهای چمران انجام نشه؟؟؟
البته یه حرکت نسبتا خوب داره انجام میشه…یه طرح شهرداری در همین قسمت بند نهراعظم آخر چمران داره به اسم “بزرگترین پارک طبیعی شیراز” که فکر کنم در متن هم منظورشون از پارک مجوار رودخانه همین باشه که میگن تا آخر فصل بازندگی امسال افتتاح میشه
اولا نمیدونم چرا دوستان شیراز ۱۴۰۰ اصلا مطلب یا گزارشی از اون ندارن؟؟؟؟؟؟؟؟؟
با وجودی که من شنیدم طراحش هم مهندس ایروانیان (طراح رستوران ۷ خوان، پارک بعثت و …) هست و در صورت اجرای خوب میتونه از معدود حرکت های خوب شهرداری در راستای “افزایش تفریحات مردم” باشه چون عمده تمرکز و بودجه شهرداری شیراز در سالهای اخیر برای ماشینها و احداث پلهای سواره خرج شده و برای تفریح و فعالیتهای جمعی مردم اقدام خاصی نکرده و المان و نماد مدرن و جدید خاصی مثل پل طبیعت تهران به شیرازیها هدیه نداده. المانهای مدرن شهر از نظر شهرداری فقط پلهای سواره رو بتنی هستند متاسفانه!!!
دوما هم اینکه پل طبیعت شیراز هم میتونه توی همین پارک طبیعی جانمایی بشه و یه پل طراحی شده هم شهرداری مردم بزنه و باغ طبیعی رو از روی بند نهراعظم و تنها قسمت آبدار رودخانه به باغهای قصرالدشت و بلوار شاهد پیوند بده و یه فضای پویا و زنده و یه المان مدرن در شان مردم ایجاد کنه و حتی با طراحی مسیر رودخانه با تاکید که کاربری عابرپیاده و تفریح مردم (بجای یا توام با کنارگذرهای بی روح سواره) این اقدام مثبت خودش رو توی فازبندی های مختلف تکمیل کنه و با درآمدزایی از فازهای اولیه (مثلا از رستوران، تفریحات آبی،…)، فازهای بعدی رو انجام بده
دوستان شیراز ١۴٠٠ توضیحی درباره پروژه بزرگترین پارک طبیعی شیراز در امتداد نهراعظم ندارند؟؟
یا اصولا اطلاع دارند یه پروژه تفریحی بزرگ بعد از مدتها در دست اجرای شهرداریه؟؟
از چند و چون اجرا، زمان اتمام یا کیفیت طراحی این مجموعه خبری عکسی گزارشی ندارند؟؟
٧ ماه از شروعش میگذره اما من گزارشی از دوستان شیراز ١۴٠٠ ندیدم شایدم من بخاطر نمیارم
محمدجان سعی میکنیم بزودی یک گزارش ازش بذاریم
یکی از مسائلی که من همیشه بهش فکر میکنم این هست که چرا کنارگذرهای شیراز اینقدر بی روح و بی سلیقه هست؟هر قسمت کنار گذر یه مدل دیوار داره..یه جا سنگ هست,یه جا دیوار سیمانی زشت پیش ساخته,یه جا سیمان و یه جا هم بدون دیوار..یه جا کوتاه و یه جا بلند و خلاصه کمال بی سلیقگی..چرا واقعا شهرداری پول خودمون رو جاهایی که ما داریم استفاده میکنیم خرج نمیکنه؟کنار گذر هم مربوط به بالا شهر و پایین شهر نیست..یه شریان مهم برای تمام شهروندان هست..به نظر من باید از اول تا آخرش رو با نمونه سنگ های حاشیه رودخونه که تو بلوار چمران هست دیوار کشی کنن و پشت دیوار ها و تو ی رودخونه درخت کاری وسیعی بشه که تمام کنارگذار سایه سار داشته باشه و مثل یه تونل سبز بشه..که البته نورپردازی هم نیاز داره.
به دلیل غیر قابل پیش بینی بودن حجم آب ورودی در زمستان ، شهرداری حاضر نیست برای زیبا سازی کنار گذر ها هزینه کنه . از زمان ساخت کنار گذر ها تقریبا هر زمستان حجم آب زیادی به اونها وارد میشه و مجبور به بستن ورودی ها میشوند .
ساماندهی رودخانه خشک و ابدار شدن ان چهره شیراز رو دگرگون خواهد کرد . این کار رو میتوان به سرمایه گذاران خارجی هم پیشنهاد داد و باید جز پروژه های سرمایه گذاری تعریف شود .
سایه فراموشی فقط بر سر طرح احیای رودخانه خشک نیست بلکه سال هاست شیراز به فراموشی سپرده شده هست
باید حداقل کنار گذرها نور پردازی و طرح درخت کاری در اطراف دیواره های رودخانه ها ادامه پیدا کند باید ساختمان هایی که نمای زشت و کثیف و قدیمی در اطراف رودخانه خشک دارن اجبار کنند نما کنند مانند ساختمان فروشگاه فرهنگیان کنار پارکینگ در حال احداث
من با نظر شما موافقم این طرح رو باید برای مشاوره به مناقصه بین المللی بزاره شهرداری